Αγαπητοί συνεργάτες ,
Μεγάλο θέμα έχει δημιουργηθεί με τις ΜΗΔΕΝΙΚΕΣ αποδείξεις που εκδίδουν οι ιατροί , ειδικά για την άυλη συνταγογράφηση κ γενικά για δωρεάν υπηρεσίες.
Με την παρούσα αναλυτική κ επιστημονικά τεκμηριωμένη μελέτη , νομίζω ότι μπορώ να δώσω απαντήσεις στα εύλογα ερωτήματα σας.
Πρόλογος
Η άυλη συνταγογράφηση φαρμάκων έχει μπει πλέον για τα καλά στη ζωή μας κι ένα θέμα που απασχολεί τόσο τους ιατρούς, όσο και τους συναδέλφους λογιστές-φοροτεχνικούς, είναι οι φορολογικές υποχρεώσεις που απορρέουν από τις εν λόγω συνταγογραφήσεις, καθώς και τα ζητήματα ελέγχου.
Αμοιβή ιατρού
Κώδικας Ιατρικής δεοντολογίας
Στο άρθρο 19 του ν. 3418/2005, ορίζονται τα εξής:
«Άρθρο 19 – ν. 3418/2005: Αμοιβή ιατρού
- Ο ιατρός παρέχει τις υπηρεσίες του με αμοιβή και χειρίζεται το θέμα αυτό με λεπτότητα, διακριτικότητα και χωρίς πρόθεση εκμετάλλευσης του ασθενή. Η διεκδίκηση της νόμιμης αμοιβής ή κάθε άλλο θέμα σχετικό με αυτήν πρέπει να διενεργείται με τρόπο ο οποίος να μην απάδει προς την αξιοπρέπεια και τον κατεξοχήν ανθρωπιστικό χαρακτήρα του ιατρικού επαγγέλματος.
- Ο ιατρός μπορεί να παρέχει τις υπηρεσίες του χωρίς αμοιβή ή με μειωμένη αμοιβή σε ειδικές κατηγορίες ασθενών, με βάση κριτήρια, που είναι κοινωνικώς πρόσφορα, παραδεκτά και σύμφωνα με το βαθύτερο ανθρωπιστικό χαρακτήρα του ιατρικού επαγγέλματος.
- Ο ιατρός παρέχει τις υπηρεσίες του χωρίς αμοιβή στους συναδέλφους του και στους συγγενείς προς τους οποίους αυτοί έχουν νόμιμη υποχρέωση, καθώς και στους φοιτητές της ιατρικής.
- Ο ιατρός έχει δικαίωμα να απαιτήσει την αμοιβή του είτε από τον εργοδότη, ως εργαζόμενος, είτε από τον ασθενή, ως ελεύθερος επαγγελματίας, με την απαιτούμενη όμως ευπρέπεια. Παρέχει τα νόμιμα παραστατικά τα οποία αφορούν στην κατάσταση υγείας του ασθενή και στις οικονομικές συναλλαγές σχετικά με τις παρασχεθείσες ιατρικές υπηρεσίες, ανεξάρτητα από το αν αυτό του ζητηθεί ή όχι από τον ασθενή. Κάθε ιατρός ως εξωνοσοκομειακός – ελεύθερος επαγγελματίας έχει δικαίωμα να καθορίσει, εκτός εάν υπόκειται σε ειδικό καθεστώς, το επίπεδο αμοιβής του, ανάλογα με τις ικανότητές του. Σε επείγουσες περιπτώσεις, η αμοιβή από τους ασθενείς αναζητείται αφού παρασχεθεί η ενδεικνυόμενη ιατρική συνδρομή.
- Ο ιατρός που προσφέρει τις υπηρεσίες του στο δημόσιο τομέα ή σε οργανισμό κοινωνικής ασφάλισης απαγορεύεται να αξιώνει, να συμφωνεί ή να εισπράττει από τον ασθενή οποιοδήποτε οικονομικό αντάλλαγμα ή άλλο ωφέλημα οποιασδήποτε φύσης ή να δέχεται υπόσχεση τούτου πέρα από τη μηνιαία ή άλλη αποζημίωση ή αμοιβή του, όπως ορίζονται στο νόμο ή στη σύμβασή του.
- Οποιαδήποτε συναλλαγή που αφορά στη λήψη αμοιβής από ασθενή μεταξύ ιατρών και οποιουδήποτε άλλου λειτουργού υγείας απαγορεύεται.
- Απαγορεύεται στον ιατρό να χρησιμοποιεί εικονικούς μεσάζοντες πελάτες ή άλλους με σκοπό την προμήθεια πελατών με ποσοστά, καθώς και να λαμβάνει ποσοστά επί της ιατρικής αμοιβής».
- Για την άυλη συνταγογράφηση ο ιατρός αμείβεται ή όχι, αναλόγως με την κάθε περίπτωση. Υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες ο ιατρός έχει ήδη αμειφθεί για τις προσφερόμενες υπηρεσίες του (ιατρική εξέταση, κ.λπ.) και την ίδια ημέρα συνταγογραφεί κιόλας στον ασθενή, οπότε για τη συνταγογράφηση αυτή δε λαμβάνει ιδιαίτερη αμοιβή. Επίσης, υπάρχουν περιπτώσεις χειρουργών ιατρών που έχουν ήδη λάβει την αμοιβή τους από τον ασθενή για χειρουργική επέμβαση και εν συνεχεία, σε επόμενο χρονικό διάστημα, συνταγογραφούν φάρμακα στον ασθενή, χωρίς όμως να αξιώνουν αμοιβή για την πράξη τους αυτή. Περαιτέρω, σε άλλες περιπτώσεις ο ιατρός δέχεται ασθενείς μόνο για να συνταγογραφήσει φάρμακα και είτε λαμβάνει αμοιβή ή όχι, αφού στο πλαίσιο άσκησης του λειτουργήματός του, δεν αξιώνει πάντοτε αμοιβή, ενώ σε περιπτώσεις που αφορούν σε επαναλαμβανόμενες συνταγές, η όλη διαδικασία γίνεται χωρίς την παρουσία του ασθενούς και ο ιατρός αμείβεται ή όχι για τις πράξεις αυτές.
Από τα παραπάνω συνάγεται πως, για την άυλη συνταγογράφηση οι ιατροί σε κάποιες περιπτώσεις αμείβονται και σε κάποιες άλλες δεν αξιώνουν αμοιβή, οπότε πάντοτε πρέπει να αξιολογούνται τα πραγματικά περιστατικά.
Φορολογικές υποχρεώσεις
- Μετά την καθιέρωση των Ε.Λ.Π. (ν. 4308/2014) δεν προβλέπεται η υποχρεωτική έκδοση Α.Π.Υ. σε περιπτώσεις ιατρών που δεν λαμβάνουν αμοιβή για τις υπηρεσίες προς τους ασθενείς τους (σ.σ. με τις προϊσχύουσες διατάξεις του Κ.Φ.Α.Σ. υπήρχε σαφής υποχρέωση).
- Με καμία διάταξη του ν. 4308/2014 δεν τίθεται ρητή απαγόρευση για την έκδοση μηδενικών φορολογικών στοιχείων συναλλαγών (δωρεάν). Βάσει των διατάξεων του ν. 4308/2014, η επιχείρηση οφείλει να τηρεί και να εκδίδει τα κατάλληλα παραστατικά (τεκμήρια) για κάθε συναλλαγή και γεγονός που αφορά την οντότητα, με την υποχρέωση τα παραστατικά αυτά να αναφέρουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για την ασφαλή ταυτοποίηση και τεκμηρίωση της κάθε μίας συναλλαγής ή του κάθε γεγονότος. Οι διατάξεις των Ε.Λ.Π. αναθέτουν λοιπόν στη διοίκηση της οντότητας την ευθύνη να θέτει σε λειτουργία κατάλληλες δικλίδες αναφορικά με την τεκμηρίωση των συναλλαγών της και τη δυνατότητα συσχέτισής τους με τα λογιστικά αρχεία και τις χρηματοοικονομικές καταστάσεις, καθώς και την εύλογη διασφάλιση της αυθεντικότητας των παραστατικών των συναλλαγών και την ακεραιότητα του περιεχομένου τους, με σκοπό την επιβεβαίωση της προέλευσής τους και την τεκμηρίωση της συναλλαγής (βλ. άρθρο 5 ΠΟΛ.1003/31.12.2014).
Συνεπώς, δεν υπάρχει υποχρέωση για έκδοση μηδενικών φορολογικών στοιχείων συναλλαγών (δωρεάν), αλλά ούτε και ρητή απαγόρευση για την έκδοσή τους. Εν ολίγοις, αν ο ιατρός θεωρεί πως πρέπει να εκδίδει δωρεάν αποδείξεις για τις περιπτώσεις που δε λαμβάνει αμοιβή έτσι ώστε να είναι σε θέση να τεκμηριώσει σε πιθανό μελλοντικό φορολογικό έλεγχο τις συναλλαγές του, τότε μπορεί να το πράξει, χωρίς αυτή του η ενέργεια να αντιβαίνει στις διατάξεις των Ε.Λ.Π.
Επίσης, στις κείμενες διατάξεις δεν υπάρχει ρητή αναφορά για ποσοστό επί τοις εκατό των δωρεάν αποδείξεων παροχής υπηρεσιών σε σχέση με το συνολικό αριθμό των αποδείξεων που εκδίδονται σε ετήσια βάση από τον ιατρό, ούτε αντίστοιχα για αποδείξεις παροχής υπηρεσιών με μικρά ποσά αμοιβών σε σχέση τον ετήσιο τζίρο.
Μηδενικές αποδείξεις και myDATA
Στην περίπτωση που εκδοθεί παραστατικό λιανικής (σ.σ. Α.Π.Υ) με μηδενική αξία είτε για μέρος, είτε για όλες τις γραμμές σύνοψης, σε κάθε περίπτωση η επιχείρηση/εκδότης υποχρεούται να το διαβιβάσει στην ψηφιακή πλατφόρμα myDATA. Για τη γραμμή σύνοψης που έχει μηδενική αξία διαβιβάζει χαρακτηρισμό συναλλαγών εσόδων ανά περίπτωση με 1.95 Λοιπά Πληροφοριακά Στοιχεία Εσόδων, με τον σχετικό Τύπο Παραστατικού της κατηγορίας Α2.
Συμπεράσματα
Συνοψίζοντας τα ανωτέρω, μπορούμε να καταλήξουμε στα εξής:
- Συνταγογραφήσεις σε ασθενείς για τους οποίους ο ιατρός έχει λάβει ήδη την αμοιβή του για τις παρασχεθείσες υπηρεσίες του και δε λαμβάνει επιπλέον αμοιβή γι΄αυτές → Ο ιατρός είτε εκδίδει Α.Π.Υ. «δωρεάν» ή τίποτα.
- Συνταγογραφήσεις σε ασθενείς που έρχονται μόνο για φάρμακα ή αφορούν σε επαναλαμβανόμενες συνταγογραφήσεις → Εφόσον ο ιατρός αμείβεται για την υπηρεσία του αυτή τότε, εκδίδει το σχετικό παραστατικό. Αν όμως δεν αμειφθεί στο πλαίσιο της άσκησης του λειτουργήματός του και βάσει του κώδικα ιατρικής δεοντολογίας, τότε είτε εκδίδει Α.Π.Υ. «δωρεάν» ή τίποτα.
Θέματα ελέγχου
Σε κάθε περίπτωση, οι αρμόδιες ελεγκτικές αρχές πρέπει να προβαίνουν σε έλεγχο των πραγματικών περιστατικών (π.χ. δήλωση ασθενούς σε πιθανό επιτόπιο έλεγχο για καταβολή χρημάτων για την άυλη συνταγογράφηση, τραπεζικές κινήσεις που αποδεικνύουν πως ο ιατρός έλαβε αμοιβή, κ.λπ.) και να μην προβαίνουν συλλήβδην σε καταλογισμό προστίμων.
Η δράση της Δημόσιας Διοίκησης διέπεται από την αρχή της νομιμότητας και ασκείται για την ικανοποίηση του δημοσίου συμφέροντος. Από το πλαίσιο αυτό εξάγεται και η ανάγκη της προστασίας του διοικουμένου, τα συμφέροντα και τα δικαιώματα του οποίου κατοχυρώνονται μεν από τους κανόνες της νομιμότητας, θίγονται δε από τη δράση της Διοίκησης. Δια τούτο, η αρχή της χρηστής διοίκησης – όπως και η αρχή της αναλογικότητας, της φανερής Διοίκησης και της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης του διοικουμένου – επιβάλλει στα διοικητικά όργανα να ασκούν τις αρμοδιότητές τους σύμφωνα με το αίσθημα του δικαίου που επικρατεί, ώστε κατά την εφαρμογή των σχετικών διατάξεων να αποφεύγονται οι ανεπιεικείς και δογματικές ερμηνευτικές εκδοχές και να επιδιώκεται η προσαρμογή των κανόνων δικαίου προς τις εκάστοτε επικρατούσες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες (βλ. και ΔΕΔ 3999/2018).
Ο έλεγχος πρέπει να αποδεικνύει —και όχι μόνο να ισχυρίζεται— ότι εισπράχθηκε αμοιβή για συναλλαγές που αφορούν σε άυλη συνταγογράφηση ή που έχουν μηδενική αξία (σ.σ. για θέματα που αφορούν σε ελέγχους αναφορικά με έκδοση παραπεμπτικών και έκδοσης αποδείξεων από ιατρούς —δεν αφορούν όμως σε άυλη συνταγογράφηση φαρμάκων— δείτε δύο ενδιαφέρουσες αποφάσεις, της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών, ΔΕΔ 4492/2021 και ΔΕΔ 4604/
